انواع زخم

زخم چيست؟هرنوع پارگي و ازهم گسيختگي در بافت پوست را زخم ميگوييم .در این مقاله به بررسی انواع زخم ها و فیژیولوژی پوست خواهیم پرداخت.

خطرات زخم بستر

بررسی انواع زخم

پوست بزرگترين ارگان بدن است ، كه وظيفه هاي بسيار مهمي دارد ؛

• ١- حفظ دماي بدن
• ٢- حفظ ظاهر بدن
• ٣- اولين سد دفاعي بدن است ؛ محافظت بدن از ورود ميكرو ارگانيسم ها بر عهده پوست است ؛ زماني كه پوست دچار پارگي يا روزنه ايي باشد كه به داخل بدن راه ورود ميكروارگانيسم وجود داشته باشد ، بدن دچار عفونت خواهد شد .
• ٤- به عنوان يك اندام حسي ، عملكرد درد و لمس را كنترل ميكند .
• ٥- متابوليسم و سنتز ويتامين D
• ٦- حفظ آب و الكتروليت هاي بدن

فيزيولوژي پوست :

پوست از سه لايه

• ١- اپي درم
• ٢- درم
• ٣- هيپودرم تشكيل شده است

دسته بندي نوع زخمها بر اساس عمق و اندازه ، نسبت به آسيب ديدن اين لايه ها انجام ميشود (به طور مفصل به آن پرداخته ايم ) .

خطرات زخم بستر را بشناسید.

دسته بندي زخمها:

به طور كلي زخمها از نظر:

• ١- زمان ترميم (حاد و مزمن )
• ٢- نوع زخم بر اساس علت ( فشاري ، ديابتي ، عروقي ، سوختگي ، جراحي )
• ٣- سايز زخم ( عميق ، سطحي)

دسته بندي ميشوند.

تلفظ لاتين زخم Wound/Ulcer  ؟

در لاتين زخم به دو صورت تلفظ ميشود كه توضيح آن خالي از لطف نيست ،

زخم وريدي Venus ulcer  ناميده ميشود و زخم بستر pressure Wound  . پس چرا زخم به دو نوع مختلف نام گذاري شده است ؟

اصطلاح Ulcer براي زخم هايي به كار ميرود كه علت آن اختلالات داخلي بدن ميباشد نظير اختلال در خونرساني كه باعث زخم وريدي ميشود( با جزئيات كامل در مبحث زخم عروقي به آن پرداخته ايم ) .

اصطلاح Wound براي زخم هايي به كار ميرود كه علت آن اختلالات بيروني و خارجي بدن است مثال زخم بستر كه علت آن فشار است ( با جزئيات كامل در مبحث زخم بستر به آن پرداخته ايم )

ایجاد تا درمان زخم بستر

زخم هاي حاد :

زخم هاي حاد به زخم هايي گفته ميشود كه مدت زمان ترميم آنها بين ٣ تا ٢١ روز است .  زخمهايي كه ترميم آنها بيشتر از اين زمان به طول انجامد جزء زخمهاي مزمن دسته بندي ميشود .

زخمهاي حاد مانند : زخمهاي جراحي ، بريدگي ، سوختگي ، ارتوپدي و …

 زخم هاي مزمن :

زخمهايي هستند كه مدت زمان ترميم آنها از ٢١ روز تا چندين سال به طول انجاميده است . مثال زخم هاي مزمن بسيار زياد و قابل بحث است كه كل تخصص و مطالب سايت و كلينيك ما درمان زخم هاي مزمن و درمان نشده ي ي سالهاي طولاتي است . زخم هاي حاد با يك بخيه يا پانسمان مناسب ترميم ميشوند ، زخم هاي مزمن هستند كه بيمار را مستاصل و در جست و جوي درمانگر ميكند .

زخم هاي مزمن مانند :

زخم فشاری

• زخم هاي فشاري : يا همان زخم بستر ، شايع ترين نوع زخم هاي مزمن هستند كه در اثر بي تحركي ، نيروهاي مكانيكي (سايش و كشش ) ، رطوبت ، تغذيه نا مناسب ، كهولت سن و بي اختياري ادراري ( در مبحث زخم بستر به طور مفصل به اين مهم پرداخته ايم ) ، به وجود مي آيند .

• زخم هاي ديابتي : ديابت سومين علت مرگ و مير در ايران و مهم ترين أنواع زخمها مي باشد كه به صورت ويژه ايي نياز به مراقبت تخصصي دارد .  زخم هاي ديابتي به انواع نروپاتي و ايسكمي يا نروايسكميك دسته بندي ميشوند (در مبحث زخم ديابتي به صورت مفصل به آن پرداخته ايم ).
• زخم هاي عروقي : اين نوع زخمها به دليل اختلالات خونرساني در اندامها إيجاد ميشود كه به دو نوع : زخم هاي وريدي ( كه دليل آن اختلال در سياهرگها ميباشد ) و زخم هاي شرياني ( كه علت آن اختلال در سرخ رگ ها مي باشد ) دسته بندي ميشوند ( در مبحث زخم هاي عروقي به صورت مفصل به آن پرداخته ايم ).
• زخم هاي جراحي : زخم هاي جراحي كه در طي ٢١ روز ترميم نيافته اند و بخيه ها دهيسنس ( باز و عفوني شدن محل بخيه جراحي ) شده است ، جزء دسته بندي زخم هاي مزمن قرار ميگيرند و آنها را مشابه پروتكل زخم هاي مزمن درمان ميكنيم .  زخم هاي شايع جراحي كه منجر به عفونت و مزمن شدن ميشوند معمولا زخمهاي شكمي و ارتوپدي هستند .
• زخم هاي سوختگي : اين نوع زخمها به دليل نوع علت و وسعت زخم در دسته بندي مزمن قرار گرفته اند و روش درمان آنها به مانند زخم هاي مزمن است ، زيرا زخم هاي سوختگي را نميتوان بخيه كرد و نميتوان پانسمان سنتي (در مبحث پانسمان به صورت كامل به آن پرداخته ايم ) روي آن گذاشت و بايد به روشهاي مرطوب و با مراقبت ويژه تري تحت درمات قرار بگيرند . در سوختگي هاي درجه ٢ عمقي به بالا هم كه اعمال جراحي بروي بيمار انجام ميشود (در مبحث سوختگي به صورت مفصل به آن پرداخته ايم ) .

عوامل مؤثر در ترميم زخم :

• عوامل موضعي
• عوامل سيستميك

عوامل موضعي :

• خونرساني نامناسب ( در بيماران ديابتي و زخم هاي عروقي )
• جراحي نا مناسب ( زخم هاي دهيسنس شده ي جراحي )
• ميزان رطوبت سطح زخم ( اينكه زخم بسيار خيس يا بسيار خشك باشد در ترميم زخم بسيار مؤثر است .
• عفونت زخم ( وجود ميكروارگانيسم ها به صورت مستمر در بستر زخم )
• حركت مداوم عضو ( در بعضي زخم ها براي ترميم نياز به بي حركتي عضو داريم نظير زخم هاي ارتوپدي ، مفصلي و … )

عوامل سيستميك :

• افزايش سن
• سوء تغذيه و نرسيدن مواد مغزي و ويتامين ها به بدن
• راديوتراپي و شيمي درماني
• بي تحركي ( كاهش گردش خون مؤثر)
• استعمال دخانيات ( سيگار)
• چاقي ( علت معمول اكثر زخم هاي جراحي دهيسنس شده ، زخم هاي بستر، زخم هاي وريدي و واريسي چاقي بوده است)
• داروهاي تضعيف كننده سيستم ايمني
• بيماري هاي زمينه ايي و بدخيمي ها ( ديابت ، بيماري عروقي و سرطانها و …)

 بررسي زخم :

براي اينكه درمان درست را انتخاب كنيم نياز داريم تا ابتدا تشخيص درستي از زخم و نوع آن بدهيم ، در بررسي زخم نكات مهم وجود دارد كه در ذيل به آن اشاره ميكنيم.

• سوابق بيمار :
• مدت زماني كه زخم إيجاد شده است
• سابقه قبلي زخم
• سابقه خانوادگي
• سابقه استعمال دخانيات
• سابقه جراحي كه مربوط به إيجاد زخم باشد (جراحي عروقي)
• بررسي آلرژي به دارو يا لباس و زيور آلات و شوينده ها
• محل زخم :

محل زخم به تشخيص بيماري كمك بسياري ميكند ؛

• زخم هاي ديابتي اندام تحتاني را درگير ميكند ؛ خود زخم هاي ديابتي به دو نوع تقسيم ميشوند كه هر در هر دو نوع محل زخم به تشخيص كمك ميكند ؛ مثال در زخم هاي ديابتي ايسكمي ، نوك انگشتان و پاشنه پا درگير است و در زخم هاي ديابتي نروپاتيك معمولا كف و قوزك پا درگير است .
• زخم هاي عروقي در ساق پا بين زانو قاعده پا را درگير ميكنند .
• زخم هاي فشاري معمولا نقاطي كه هنگام بي تحركي تحت فشار هستند را درگير ميكنند .
• رنگ زخم :
• زرد : زخم عفوني و اسلافي
• قرمز : زخم داراي بافت گرانوله و سالم
• سياه : زخم نكروتيك و كانون عفونت و هجوم ميكروارگانيسم ها
• اندازه زخم
• زخم هاي ديابتي از نوع نروپاتي معمولا وسعت زيادي ندارند .
• زخم هاي بستر وسيع و محيط بيشتري را درگير ميكنند .
• زخم هاي عروقي وسعت زيادي ندارند .
• لبه هاي زخم

لبه هاي زخم به شناخت عوامل إيجاد كننده كمك ميكند .

• لبه هاي به داخل و بيرون زخم برگشته
• لبه هاي سفيد (خيس خورده)
• لبه هاي با حاشيه منظم و نامنظم (عروقي)
• لبه هاي قطور ( كالوس)
• لبه هاي قرمز و دردناك ( عفوني )
• لبه هاي كبود ( فشار بيش از حد به ناحيه ، بانداژ نا مناسب )
• عمق زخم
• پوست اطراف زخم : بررسي پوست اطراف زخم بسيار در تشخيص زخم مؤثر است . مثال پوست اطراف زخم ديابتي بسيار شكننده و براق است . پوست اطراف زخم هاي عروقي به رنگ بنفش تيره و سفت شده است . پوست اطراف زخم هاي در اثر بي اختياري ادرار و مدفوع خيس خورده و سفيد رنگ است ، پوست اطراف زخم هاي دهيسنس شده ي جراحي ملتهب و دردناك است و …
• ميزان و نوع ترشحات زخم :
• زخم هاي عفوني ترشحات زرد رنگ و بد بو و بسيار زياد دارند.
• زخم هاي نكروتيك فاقد ترشحات و بسيار خشك هستند .
• زخم هاي گرانوله و در حال ترميم ترشحات خوني با رنگ روشن و مقدار كم دارند.
• درد : در بررسي زخم ، درد بسيار حائز اهميت است از اين جهت كه ميتوان تشخيص نوع زخم را با درد مطمئن تر كرد.
• بيماراني با زخم هاي ديابتي از نوع نروپاتي أصلا هيچ دردي در هنگام لمس زخم إحساس نميكنند .
• بيماراني با زخم هاي عروقي به هنگام لمس درد شديدي دارند و حتي موقع شست و شوي زخم بي طاقت ميشوند .
• بيماران با زخم هاي عفوني جراحي معمولا درد متوسط دارند .